„Gestapo” „Listy z barykady” „Akowcy” „Jeden dzień z życia w PRL” „Towarzysz Generał” „Pokolenie ‘89”
„Akowcy” (1999)
Źródło: Oczy-patrioty
produkcja: Polska; reżyseria: Krzysztof Nowak-Tyszowiecki; scenariusz: Krzysztof Nowak-Tyszowiecki
W obliczu IV rozbioru Polski dokonywanego przez hitlerowskie Niemcy i ZSRR, już 27 września 1939 roku powołana została Służba Zwycięstwu Polski, przekształcona następnie w Związek Walki Zbrojnej, który z czasem przyjął nazwę Armia Krajowa. Ta podziemna armia, jak i w ogóle podziemne państwo polskie, była fenomenem w okupowanej Europie.
Służba w niej była marzeniem i usilnym dążeniem setek tysięcy młodych ludzi. Powszechna zaś solidarność wspierających ją Polaków sprawiła, że organizacja mogła skupić blisko 400 tysięcy żołnierzy. Przeprowadzili oni tysiące akcji bojowych, wywiadowczych i dywersyjnych. Ginęli w walce, katowniach gestapo i obozach koncentracyjnych. W Polsce Ludowej nie stali się jednak dumą narodu, lecz "zaplutymi karłami reakcji". Spotkały ich prześladowania i represje, więzienie i męczeńska śmierć z rąk NKWD i UB. Krzysztof Nowak-Tyszowiecki poświęca swój film pamięci tych żołnierzy podziemia, którzy nie dożyli Polski niepodległej. Analizuje w nim istotę fenomenu AK i oporu, z jakim na taką skalę hitlerowskie Niemcy nie spotkały się w żadnym innym podbitym kraju Europy.
Opowiadając o losach akowców dzieli dokument na trzy części - "Niepodlegli", "Polnische Banditen", "Zaplute karły reakcji" - zgodnie z trzema kolejnymi okresami w ich życiu. Wykorzystuje bogatą ikonografię i archiwalia, przede wszystkim wspomnienia uczestników i świadków tamtych wydarzeń. Są nimi: Jan Nowak- Jeziorański "Janek", siostra "Zośki" Hanna Zawadzka, Władysław Markowski "Brzoza", Jerzy Stefan Stawiński "Lucjan", Stanisław Krupa "Nita", Andrzej Żupański "Andrzej", Tadeusz Sumiński "Leszczyc", Jerzy Woźniak "Żmija", Stanisław Karolkiewicz "Szczęsny", Stefan Bałuk "Starba" i Danuta Mancewicz "Danusia". W ich zgodnej opinii źródłem postaw młodzieży, ale i zdecydowanej większości społeczeństwa, była Polska, która odzyskawszy niepodległość w 1918 roku, wychowała niezwykle ofiarne pokolenie. W tym procesie wychowawczym współdziałała rodzina, szkoła, harcerstwo, Kościół - mówiąc jednym głosem, wpajając wzorce życia przyzwoitego i honorowego.
W konsekwencji rzutowało to nie tylko na zachowania młodzieży w okupowanej Polsce, ale i na atmosferę w AK, której członkowie mieli głębokie przekonanie, że przynależąc do tej organizacji znaleźli się w znakomitym towarzystwie, by robić coś potrzebnego wszystkim - służyć ojczyźnie. Emisję filmu poprzedzi piętnastominutowa rozmowa Krystyny Mokrosińskiej z historykami o fenomenie wojennego pokolenia polskiej młodzieży, a także m.in. o nie znanych jeszcze aspektach działalności AK, ich politycznej interpretacji i sporach np. z historykami litewskimi.
Listy z barykady (2008)
Źródło:filmpolski
Realizacja: Ewa Żmigrodzka; scenariusz: Ewa Żmigrodzka; Zdjęcia: Michał Jarosiński, Robert Jażdżyk; Oświetlenie: Jerzy Bęben; Muzyka: Jan Zawierski; Dźwięk: Andrzej Sadowski; Montaż: Violetta Henczel-Przysiecka; Kierownictwo produkcji: Łukasz Kasprzycki; Producent: Ewa Kuczyńska; Produkcja: Telewizja Polska
Wiosną 2008 roku media obiegła wiadomość, że w jednym z niemieckich domów aukcyjnych są wystawione na sprzedaż listy pisane i przenoszone przez członków Harcerskiej Poczty Polowej podczas powstania warszawskiego. Listy te, kupione przez Polskę, wzbogaciły zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego i stały się punktem wyjścia niezwykłej opowieści o uczestnikach powstania, o życiu w ogniu walk, w mieście obracającym się stopniowo w morze gruzów. Poprzez nie widz poznaje przebieg powstania, jego najważniejsze epizody.
Cytowane listy (odczytywane zza kadru) przeplatają wypowiedzi dawnych żołnierzy, m. in.: Edmunda Baranowskiego, Jerzego Kaczyńskiego, Zbigniewa Ścibora - Rylskiego czy Marka Wallmodena oraz łączników Harcerskiej Poczty Polowej: Macieja Krokosa, Witalisa Hoppe, Jerzego Czajkowskiego. Tytułowe listy z barykady pisali zarówno żołnierze AK, jak i ludność cywilna. Wybuch powstania zastał mieszkańców stolicy w różnych punktach miasta, szybko zmieniająca się sytuacja i zacięte walki we wszystkich dzielnicach uniemożliwiały inny kontakt.
Zorganizowana już w pierwszych godzinach powstania Harcerska Poczta Polowa pozwalała na przekazanie najpilniejszych wiadomości: kto żyje, kto zginął, kto został ranny, czy dom jeszcze stoi, czy też padł pod gradem bomb, ale także przesłanie słów pokrzepienia, zapewnienia, że wszystko będzie dobrze, że walki wkrótce się skończą. Ostatni list dotarł do adresata w 1968 roku - jego doręczyciel występuje w filmie. Cennym dopełnieniem wypowiedzi uczestników powstania oraz cytowanych listów są fragmenty filmowych kronik powstańczych. Autorka filmu dotarła do ujęć, które nigdy wcześniej nie były prezentowane publicznie.
„Jeden dzień z życia w PRL” (2005)
Źródło:filmpolski
Realizacja: Maciej Drygas; Współpraca realizatorska: Vita Żelakeviciute; Scenariusz: Maciej Drygas; Dokumentacja: Michał Choiński, Vita Drygas, Patrycja Gruszyńska, Jarosław Grzęda, Elżbieta Karczewska, Mirosław Leśniewski, Piotr Sidor, Dawid Zaraziński, Robert Gardziński, Maria Kaczmarczyk, Katarzyna Krzaczkowska, Katarzyna Michałowska, Małgorzata Purzyńska; Muzyka: Paweł Szymański; Realizacja nagrań: Andrzej Brzoska;
Efekty dźwiękowe: Pascal Chauvin, Franck Kassel, Marc Authesserre; Udźwiękowienie: Iwo Klimek; Montaż: Katarzyna Maciejko-Kowalczyk; Współpraca montażowa: Magdalena Kowalczyk, Agnieszka Kowalczyk, Jacek Kowalczyk; Kierownictwo produkcji: Antoni Sambor;Współpraca produkcyjna: Elżbieta Stosio, Jennifer Sabbah; Producent: Maciej Drygas, Jacques Debs;Produkcja: Telewizja Polska - I Program, arte, Agencja Produkcji Filmowej
Produkcja: Telewizja Polska - I Program, arte, Agencja Produkcji Filmowej, ADR Production, Drygas Production; Współfinansowanie: Centrum Narodowej Kinematografii Francji
Nagrody indywidualne:
2006 - Kraków (Krakowski FF - Konkurs Międzynarodowy; do roku 2000 Międzynarodowy FFK)-"Srebrny Smok" dla najlepszego filmu dokumentalnego; za "błyskotliwy humor i mistrzowski montaż materiałów archiwalnych. Film tworzy przekonującą wizję absurdów systemu totalitarnego w Polsce"
2006 - Tai Pei (Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych)-Specjalne Wyróżnienie Jury
2007 - Houston (Worldfest Independent Film Festival)-Platinum Remi w kategorii: sprawy społeczno-ekonomiczne
2008 - Bombaj (MFF Dokumentalnych, Krótkometrażowych i Animowanych)-Srebrna Muszla
27 września 1962 roku. Tego dnia nie zdarzyło się w PRL nic szczególnego. Prognoza pogody przewidywała zachmurzenie umiarkowane. Ponad 1600 obywateli przyszło na świat, około 600 zmarło. Dzień jak co dzień. "Trybuna Ludu" na pierwszej stronie zamieściła wywiad z wiceministrem przemysłu chemicznego oraz informację o uroczystym koncercie artystów z ZSRR, na który przybyli przedstawiciele partii i rządu. Nakładem wydawnictwa Iskry ukazała się książka poświęcona życiu Włodzimierza Lenina. W "Życiu Warszawy" pisano, że zatrzymano liczne partie kawy zbożowej, kwestionując jej jakość. Słowem, szara codzienność. Autor zwrócił jednak uwagę na ten dzień przede wszystkim dlatego, że tego dnia w południe, w gmachu Komitetu Centralnego PZPR, odbyło się rutynowe spotkanie towarzysza Zenona Kliszki, drugiego człowieka w hierarchii władzy w PRL, z biskupem Michałem Klepaczem odpowiedzialnym za kontakty episkopatu z władzą. Treść tego spotkania pewnie do dziś pozostałaby nieznana, gdyby nie fakt, że towarzysz Kliszko miał pod stołem ukryty mikrofon i cała rozmowa została zarejestrowana na taśmie magnetofonowej. Autor ponad rok zbierał dokumentację do tego filmu m.in. w archiwach WFD, wytwórni Czołówka, WFO, TVP, Archiwum Warszawy, zbiorach prywatnych. Powstała interesująca opowieść o czasach, które wydają się tak odległe, a zarazem ciągle tak bardzo znajome. [TVP]
„Towarzysz Generał” (2009)
Źródło:filmpolski
Pokolenie ‘89 (2002)
Źródło:filmpolski
Nagrody indywidualne
Film dokumentalny "Pokolenie '89" portretuje tzw. generację wielkiej zmiany, pierwsze pokolenie, które swą dorosłość spędziło w III Rzeczypospolitej. Urodzeni około 1968 roku, dzisiejsi trzydziestoparolatkowie, w roku 1989 byli najczęściej na studiach. Tu zastała ich zmiana ustrojowa, dzięki której w pełni samodzielnie mogli zadecydować o swojej przyszłości. Zostać na uczelni? Współtworzyć niezależne media albo organizacje pozarządowe? Tworzyć prywatny biznes, nowe gałęzie przemysłu, jak na przykład reklama? Zaangażować się w politykę? A może dekomunizować służby specjalne? Przyjrzeć się przedstawicielom pokolenia '89 dojrzewającym jeszcze w PRL-u, zaś w dorosłość wchodzącym w chwili powstania III RP, ich sukcesom i porażkom, lękom i nadziejom, to pokrótce opisać dwie dekady polskiej wolności.
Maria Zmarz-Koczanowicz na swych bohaterów wybrała grupę warszawskich inteligentów, niegdyś studentów historii, walczących o reaktywowanie NZS-u, wspólnie przeżywających patriotyczne uniesienia i pokoleniowe rozterki, później zaś wybierających najrozmaitsze drogi życiowe. Jest wśród nich m.in. Paweł Piskorski, były prezydent Warszawy, Szymon Gutkowski - dyrektor agencji reklamowej Corporate Profiles DDB, Marcin Meller - dziennikarz "Polityki", Jakub Wygnański - jedna z najważniejszych postaci polskiego środowiska organizacji pozarządowych. Film zrealizowany w koprodukcji z telewizją Arte, otrzymał nagrodę specjalną - Brązowego Lajkonika - na 43 Krakowskim Festiwalu Filmowym w 2003 roku. [TVP]